Reddingsdekens zijn een essentieel hulpmiddel voor noodsituaties en buitenactiviteiten en onmisbaar in elke nooduitrusting.
Wat zijn reddingsdekens en waarom zijn ze belangrijk?
Reddingsdekens, ook bekend als isolatiedekens of nooddekens, behoren tot de meest veelzijdige en compacte hulpmiddelen die levens kunnen redden in noodsituaties. Deze dunne, lichtgewicht dekens bestaan doorgaans uit een laag plastic met een reflecterende coating van aluminiumfolie. Hoewel ze er eenvoudig uitzien, spelen ze een cruciale rol bij het behouden van lichaamswarmte in noodsituaties.
De belangrijkste functie van reddingsdekens is het voorkomen van onderkoeling, een levensbedreigende aandoening waarbij de lichaamstemperatuur onder de 35°C daalt. Dit kan gebeuren bij blootstelling aan koude omstandigheden, maar ook na een ongeluk of trauma wanneer iemand in shock raakt. Zelfs op een ogenschijnlijk milde dag in de bergen kan iemands lichaamstemperatuur snel dalen.
Reddingsdekens worden gebruikt door hulpdiensten, in EHBO-kits, door militairen, bergbeklimmers en andere buitensporters. Hun veelzijdigheid en minimale omvang maken ze tot een standaardonderdeel van elke nooduitrusting.
Set van 4 nooddekens: reflecteert 95% van lichaamswarmte
Verschillende soorten nooddekens
Traditionele reddingsdekens
De meest voorkomende variant is de traditionele reddingsdeken, ook wel ‘space blanket’ genoemd. Deze dekens zijn goedkoop en makkelijk verkrijgbaar, maar kan je slechts éénmaal in goede staat gebruiken. Ze hebben de volgende kenmerken:
- Lichtgewicht (meestal minder dan 60 gram)
- Compact opgevouwen (ongeveer het formaat van een speelkaartendek)
- Gemaakt van Mylar (polyester film met aluminiumcoating)
- Waterdicht en windbestendig
- Zeer reflecterend (reflecteert tot 90 procent van de lichaamswarmte)
Deze dekens zijn meestal zilver of goud van kleur. Functioneel verschillen ze weinig; de gouden variant is weliswaar beter zichtbaar tijdens reddingsoperaties in natuurgebieden. De zilveren zijn dan weer iets discreter.
Zwaardere reddingsdekens
Er bestaan ook duurzamere varianten die geschikt zijn voor herhaald gebruik. Deze zijn vaak wat steviger en hebben soms hechtingspunten aan de buitenkant, maar zijn dan ook zwaarder en dus minder evident om mee te nemen. Ze zijn ook iets duurder.
- Dikker materiaal dat minder snel scheurt
- Soms voorzien van verstevigde randen
- Vaak iets zwaarder (100-200 gram)
- Duurder dan de wegwerpvarianten
Hybride dekens
Nieuwere innovaties combineren de voordelen van reddingsdekens met andere materialen:
- Dubbellaagse dekens met een warmtereflecterende laag en een isolerende laag
- Dekens met één zijde van fleece en één reflecterende zijde
- Modellen met versterkte bevestigingspunten voor gebruik als schuilplaats
Hoe werken reddingsdekens?
Het principe van warmtereflectie
Reddingsdekens werken volgens drie belangrijke principes van warmteoverdracht. De metalen coating reflecteert tot 90% van de uitgezonden lichaamswarmte terug naar het lichaam. Deze eigenschap maakt ze bijzonder effectief. Daarnaast fungeren de dekens als een barrière tegen wind, die anders warmte van het lichaam zou afvoeren. Ten slotte vormt de deken een waterdichte laag die voorkomt dat er warmte verloren gaat door contact met koude of natte oppervlaktes.
Effectiviteit in verschillende omstandigheden
De effectiviteit van reddingsdekens is wetenschappelijk aangetoond. Onderzoek uitgevoerd door het Journal of Wilderness Medicine toonde aan dat personen die een reddingsdeken gebruikten in koude omstandigheden hun kerntemperatuur significant beter op peil hielden dan zonder deze bescherming.
Vanwaar komen ze?
Reddingsdekens werden oorspronkelijk ontwikkeld door NASA in de jaren ’60 als onderdeel van het ruimtevaartprogramma. De technologie was bedoeld om astronauten te beschermen tegen de extreme temperatuurschommelingen in de ruimte. Het succes van deze innovatie leidde al snel tot toepassingen op aarde.
In 1973 werden reddingsdekens voor het eerst op grote schaal ingezet tijdens reddingsoperaties na een aardbeving in Californië. Sindsdien zijn ze een standaardonderdeel geworden van medische nooduitrustingen wereldwijd.
De basisontwerpen zijn in de loop der jaren verfijnd, maar het fundamentele principe is onveranderd gebleven: een lichtgewicht, compacte oplossing die levens kan redden in noodsituaties.
Toepassingen van reddingsdekens
In noodsituaties
Reddingsdekens zijn veelzijdig inzetbaar in verschillende noodsituaties:
Bij medische noodgevallen:
- Voorkomen van onderkoeling bij slachtoffers van ongevallen
- Behandeling van shock
- Bescherming van gewonden tijdens transport
Bij natuurrampen:
- Snelle verstrekking van warmte aan geëvacueerde personen
- Bescherming tegen regen en wind bij tijdelijke schuilplaatsen
- Zichtbaarheid voor reddingswerkers (vooral goudkleurige dekens)
Voor buitenactiviteiten
Voor buitensporters en avonturiers bieden reddingsdekens meerdere voordelen:
- Als nooduitrusting: Een must-have voor wandelaars, bergbeklimmers en kampeerders
- Als grondzeil: Een schoon, droog oppervlak om op te zitten tijdens rustpauzes
- Als signaalvlag: De reflecterende oppervlakte kan gebruikt worden om de aandacht van reddingshelikopters te trekken
Onconventionele toepassingen
Naast hun primaire functies kunnen reddingsdekens creatief worden ingezet.
- Als regenscherm of zonwering
- Als reflector voor kampvuurwarmte
- Voor het verzamelen van regenwater in overlevingssituaties
- Als improvisatie-verband bij eerste hulp
- Als reflector bij fotografie in het veld
Het juiste gebruik van reddingsdekens
Toepassing bij onderkoeling
Bij het behandelen van onderkoeling is de juiste toepassing cruciaal:
- Verwijder natte kleding indien mogelijk, of bedek deze volledig
- Wikkel de deken direct om het slachtoffer met de metalen zijde naar binnen gericht
- Bedek het hoofd, aangezien daar veel warmteverlies optreedt
- Zorg voor isolatie van de grond door iets onder het slachtoffer te leggen
- Sluit de deken af rond het lichaam om warmteverlies via luchtstroming te minimaliseren
GEBRUIK DE JUISTE KANT
De metalen zijde naar binnen richten is essentieel! Dit reflecteert de lichaamswarmte terug naar de persoon. Als je de metalen zijde naar buiten richt, reflecteer je de warmte weg van het lichaam, wat contraproductief is.
Preventief gebruik
Voor optimale bescherming tijdens buitenactiviteiten:
- Gebruik de reddingsdeken als extra isolatielaag over normale slaapzakken
- Draag de deken onder regenkleding voor extra warmte
- Maak een improvisatie-schuilplaats door de deken als grondzeil en dakbedekking te gebruiken
Opbergen en onderhoud
Voor langdurige bruikbaarheid:
- Bewaar reddingsdekens op een droge plaats
- Vouw ze voorzichtig op om scheuren te voorkomen
- Controleer regelmatig op beschadigingen
- Vervang wegwerpmodellen na gebruik
Aanbevelingen voor aanschaf
Waar op te letten bij aankoop
Bij het kiezen van een reddingsdeken zijn verschillende factoren belangrijk:
- Materiaaldikte: Dikkere dekens zijn duurzamer maar ook zwaarder
- Afmetingen: Standaardmaten zijn ongeveer 140 bij 220 cm
- Kleur: Goud is beter zichtbaar, zilver is discreter
- Extra functies: Sommige modellen hebben verstevigde hoeken of bevestigingspunten
Voor verschillende behoeften
De beste keuze hangt af van het beoogde gebruik:
- Voor dagelijks meenemen: Lichtgewicht wegwerpmodel (±€2-5)
- Voor regelmatig gebruik: Duurzame, herbruikbare modellen (±€10-15)
- Voor extreme omstandigheden: Bivakzakken of hybride modellen (±€20-40)
WAAR BEWAAR IK ZE
Essentiële plekken om reddingsdekens te bewaren:
- In elke EHBO-kit
- In de auto (handschoenenkastje)
- In rugzakken voor dagtochten
- In noodvoorraden thuis
- Bij kampeeruitrustingen
Reddingsdekens: klein maar levensreddend
Reddingsdekens behoren tot de meest onderschatte maar essentiële onderdelen van elke nooduitrusting. Hun unieke combinatie van lichtgewicht, compactheid en effectiviteit maakt ze onmisbaar voor zowel professionele hulpverleners als voor iedereen die zich voorbereidt op onverwachte situaties. Of het nu gaat om bescherming tegen de elementen tijdens een bergwandeling of als eerste reactie bij een ongeval, een reddingsdeken kan soms letterlijk het verschil maken tussen leven en dood.
Ik raad iedereen aan om minimaal één reddingsdeken in huis te hebben en een extra exemplaar in de auto en in elke rugzak. Het is een kleine investering die in noodsituaties van onschatbare waarde kan blijken.
