Als hulpdiensten niet opnemen, wat dan?
Stel je voor: er is brand in je keuken, rook vult de ruimte en je belt 112. De telefoon gaat over. En over. En over. Niemand neemt op. Deze zomer gebeurde dit bijna 17.000 keer in Oost-Vlaanderen alleen al – bijna een kwart van alle noodoproepen bleef onbeantwoord door personeelstekorten bij de centrale.
De vraag is niet óf dit jou kan overkomen, maar wat je doet als het gebeurt. Want op dat moment heb je vaak geen tijd om te wachten of om opnieuw te bellen. Dan moet je zelf handelen. De vaardigheden die je op dat moment bezit en de spullen die je bij de hand hebt, bepalen hoe de situatie afloopt.
Ik vind het een ongemakkelijke waarheid, maar wel een belangrijke. We zijn gewend om te vertrouwen op hulpdiensten. Dat is ook terecht – het systeem is er voor ons. Maar wanneer dat systeem faalt, heb je twee opties: paniek of actie. Dit artikel gaat over de tweede optie.
De eerste drie minuten: jij bent de hulpdienst
Wanneer 112 of 101 niet opneemt, begint de klok te tikken. Gemiddeld duurt het bij brand drie tot vijf minuten voordat vlammen zich door een woning verspreiden. Bij een hartaanval of ernstig bloedverlies kunnen hersencellen al na vier minuten zonder zuurstof beginnen af te sterven. Drie minuten – dat is de tijd die je hebt om te handelen.
Brand: eerste actie bepaalt alles
Een keukenbrand begint vaak bij de pan. Je bent geneigd om water te gooien, maar dat is bij vetbranden levensgevaarlijk – het vet explodeert en verspreidt de vlammen. Dit zijn de stappen die je wél moet nemen:
- Verstik het vuur: Leg een vochtige doek of deksel op de pan. Geen zuurstof, geen vuur.
- Gebruik een brandblusser: Richt op de basis van de vlammen, niet op de vlammen zelf. Maak een zwaaiende beweging.
- Sluit deuren: Als het vuur te groot wordt, sluit de keukendeur en evacueer. Een gesloten deur vertraagt de verspreiding.
- Kruip laag: Rook stijgt. Onder die rooklaag is vaak nog zuurstof te vinden.
Een poederblusser is niet duur en kan een beginnende brand stoppen. Hang hem zichtbaar in de keuken en zorg dat iedereen weet waar hij staat: niet achter drie potten in een kast! Nutteloos spul is spul dat je niet kunt bereiken als je het nodig hebt.
Smartwares FEX-15140 – Brandblusser Poeder 4kg
Handel direct bij een brand met de Smartwares BB4 Brandblusser. Door goed voorbereid te zijn kun je een brand snel blussen om ernstige schade of letsel te voorkomen. De poederbrandblusser weegt 4 kg en is daardoor ideaal voor grotere ruimtes of in huis.
Medische noodsituaties zonder ambulance
Iemand valt bewusteloos neer. Je belt 112, niemand neemt op. Wat nu?
Reanimatie:
- Controleer ademhaling: leg je oor bij de mond, kijk naar de borstkas
- Geen ademhaling? Start hartmassage: 30 borstcompressies (druk 5-6 cm in, tempo 100-120 per minuut)
- Daarna 2 beademingen, mond-op-mond
- Blijf doorgaan tot de persoon reageert of tot hulp arriveert
Een EHBO-cursus duurt één dag en geeft je deze vaardigheden. Het Rode Kruis organiseert ze regelmatig. Ik heb zo’n cursus gedaan en de belangrijkste les was dit: imperfecte hulp is beter dan geen hulp. Je hoeft geen arts te zijn om levens te redden.
Ernstig bloedverlies:
- Oefen directe druk uit op de wonde met een schone doek
- Druk minimaal 10 minuten zonder los te laten
- Leg de gewonde ledemaat hoger dan het hart
- Bij zeer ernstig bloedverlies aan armen of benen: overweeg een tourniquet (afdrukkverband) boven de wonde
Een degelijke EHBO-koffer met steriel gaas, drukverbanden en handschoenen kost 40 euro. Controleer jaarlijks of alles nog compleet en houdbaar is.
Inbraak of agressie zonder politie
Het scenario waar niemand over praat, maar klaarblijkelijk wel bestaat: je hoort iemand inbreken, je belt 101, je krijgt geen verbinding. Of je wordt op straat bedreigd en er is geen politie in de buurt.
Preventie eerst:
- Hang duidelijke verlichting en bij voorkeur een buitencamera (zichtbaar afschrikeffect)
- Versterk deuren met extra sloten
- Ken je buren en spreek af om elkaar te waarschuwen bij verdachte situaties
Als het toch gebeurt:
- Maak lawaai: schreeuw, sla alarm, zorg dat buren wakker worden
- Persoonlijk alarm van 120 decibel trekt aandacht
- Zoek ontsnappingsroutes, niet confrontatie
- Objecten in huis kunnen noodweer zijn: zaklamp met stroboscoop, deodorant in ogen, paraplu om afstand te creëren
Zelfverdediging is altijd een laatste optie wanneer vluchten niet meer kan. De meeste situaties los je op met zichtbaarheid en lawaai, niet met geweld.
Je noodplan: meer dan alleen spullen
Spullen kopen is gemakkelijk. Ze effectief gebruiken in een crisissituatie is wat telt. Een brandblusser die je nooit hebt getest, EHBO-materiaal waarvan je de gebruiksaanwijzing niet kent – dat is valse zekerheid.
- België heeft een online tool ter beschikking die je helpt bij het opstellen van een noodplan
De basischecklist voor thuis
Deze zaken horen binnen handbereik:
- Brandblusser in keuken en garage (test jaarlijks de druk, controleer de houdbaarheidsdatum)
- EHBO-koffer met minstens: steriel gaas, drukverbanden, handschoenen, schaar, ontsmettingsmiddel, pleisters, elastische zwachtels
- Zaklamp (met reservebatterijen, niet met lege batterijen in een la)
- Noodradio voor informatie als het stroomnet uitvalt
- Reservebatterijen voor kritieke apparaten
- Waterdichte map met kopieën van belangrijke documenten (identiteitskaarten, verzekeringen, bankgegevens)
🪖 Zelfvoorzienend in 52 weken
Iedere week een kleine, haalbare tip die je meteen kunt toepassen. Geen dure survivalgadgets of onhaalbare scenario’s, maar praktische stappen waarmee je je gezin beter voorbereidt op stroomuitval, chaos of onverwachte crisissen.
Volg de reeks en ontdek hoe je in één jaar tijd groeit van nul naar compleet voorbereid. 52 weken, 52 tips – en jij staat sterker dan 90% van de mensen om je heen.
Ontdek hier alle tips!
Oefening voorkomt paniek
Kennis die je niet toepast, vergeet je. Organiseer één keer per jaar een oefening:
Brandoefening:
- Laat het brandalarm afgaan
- Oefen de vluchtroute met je gezin
- Test of iedereen weet waar de brandblusser hangt
- Spreek een verzamelpunt af buiten
Stroomuitval-test:
- Doe een avond alle schakelaars uit
- Zie je waar je zaklamp ligt?
- Werken je batterijen nog?
- Kun je eten klaarmaken zonder elektriciteit?
Dit klinkt misschien overdreven, maar tijdens een echte crisis heb je geen tijd om na te denken. Muscle memory – spiergeheugen – neemt over. Je handelt automatisch omdat je het eerder hebt gedaan.
Als je tóch door moet bellen
Wanneer 112 of 101 niet opneemt, geef dan niet op na één poging:
- Probeer opnieuw: Soms kom je bij een tweede poging wel door
- Bel rechtstreeks naar het ziekenhuis: Voor medische nood kun je de spoedafdeling van het dichtstbijzijnde ziekenhuis bellen
- Schakel buren in: Via messaging apps of door letterlijk aan te bellen
- Ga naar de brandweerkazerne: Als die dichtbij is en je hebt vervoer, is dat sneller dan wachten
Noteer deze nummers op een lijst bij je telefoon:
- Dichtstbijzijnde ziekenhuis spoedafdeling
- Lokale politiekantoor (geen nood maar wel voor melding)
- Buren links, rechts, en overkant
- Huisarts (ook buiten kantooruren vaak bereikbaar voor advies)
Drie scenario’s, drie oplossingen
Theorie is nuttig, maar het helpt om concrete situaties te doordenken. Hier zijn drie realistische scenario’s waar noodhulp mogelijk te laat komt.
Begin vandaag, niet morgen
De kans dat jij persoonlijk te maken krijgt met een onbeantwoorde noodoproep is klein. Maar de kans dat je ooit een brand, medisch noodgeval of bedreigende situatie meemaakt is niet verwaarloosbaar. En wanneer dat moment komt, bepalen de keuzes die je vóór die tijd hebt gemaakt het verschil.
Hier is wat je deze week kunt doen:
Vandaag:
- Controleer of je een brandblusser hebt en weet waar hij hangt
- Zoek het nummer van het dichtstbijzijnde ziekenhuis en noteer het
- Kijk of je EHBO-koffer compleet is (of koop er één)
Deze week:
- Volg een korte online tutorial over reanimatie (YouTube heeft goede video’s van het Rode Kruis)
- Test je zaklamp en koop reservebatterijen
- Bespreek met je gezin of huisgenoten wat te doen bij brand of inbraak
Deze maand:
- Schrijf je in voor een EHBO-cursus
- Oefen één keer het gebruik van je brandblusser (instructievideo’s online of vraag een demonstratie bij aankoop)
- Maak een lijst met nummers die je moet kunnen bereiken zonder internet
Dit zijn geen grote investeringen in tijd of geld. Een brandblusser, EHBO-koffer en zaklamp kosten samen minder dan 100 euro. Een EHBO-cursus kost één zaterdag. Maar de waarde van deze voorbereiding is onmeetbaar op het moment dat je ze nodig hebt.
Ik hoop dat je deze vaardigheden nooit gebruikt. Maar ik hoop nog meer dat je ze wél hebt als de situatie erom vraagt. Want dan ben jij de hulpdienst die wél opneemt.
