Nieuwe ondergrondse parkeergarages in België moeten ook als schuilkelder kunnen dienen. Dat vindt minister van Defensie Theo Francken, die bij VTM argumenteerde dat dit goedkoper zou zijn dat het bouwen van schuilkelders op zich.
Volgens de minister van Defensie zou dit kostenbesparend werken én het schuilkelderprobleem in België oplossen: momenteel zijn er amper vier openbare schuilkelders, die amper of niet bruikbaar zijn.
Lees dit artikel: Bouw ik zelf een schuilkelder of zijn er openbare?
De Belgische regering werkt aan een weerbaarheidsplan en de minister wil daarin ook richtlijnen voor wie grote, commercieel uitgebate parkeergarages bouwt. Hij haalt zijn ideeën uit Oost-Europa. “Daar is het verplicht dat je extra versteviging en ventilatie hebt, zodat je ze als schuilkelder, hospitaal of zelfs school kan gebruiken”, vertelde hij in de televisiestudio.
De Oost-Europese aanpak
Finland: 55.000 schuilkelders voor 5,5 miljoen inwoners
Het Finse model is opvallend. In Helsinki alleen al kunnen 900.000 mensen terecht in schuilkelders, terwijl de stad minder dan 700.000 inwoners telt. De Finse wet verplicht dat elk gebouw groter dan 1.200 vierkante meter over een schuilkelder beschikt.
Wat interessant is: veel van deze schuilkelders hebben een dubbele functie. Ze dienen soms zelfs als zwembaden of sportfaciliteiten, al blijven parkeergarages de meest voorkomende, en kunnen binnen 48 à 72 uur worden omgebouwd tot noodopvang. Ik vind dit een slimme benadering – infrastructuur die nu al nut heeft, met een veiligheidsnet ingebouwd.
De Finse bevolking leeft met een realisme dat voortkomt uit hun geschiedenis. Eeuwenlang zijn ze tussen grotere mogendheden heen en weer geschoven. Die ervaring heeft ze voorbereid gemaakt. Burgers worden verwacht 72 uur zelfstandig te kunnen overleven bij een crisis, en schuilkelders zijn daarin een vanzelfsprekend onderdeel.
Zweden: 65.000 schuilplekken als standaard
Ook Zweden beschikt over uitgebreide schuilmogelijkheden, met ongeveer 65.000 locaties. Na de Russische invasie in Oekraïne startte de Zweedse regering in 2018 een landelijke voorlichtingscampagne. Burgers kregen informatie over wat te doen bij oorlog of andere crises, inclusief een ‘kennismaking met schuilkelders’.
De Zweedse aanpak gaat verder dan alleen infrastructuur. Huishoudens ontvingen brochures met praktische tips: hoe gebruik je een toilet als er geen water is, welke noodvoorraad moet je hebben, waar vind je de dichtstbijzijnde schuilkelder. Het is een holistische benadering van weerbaarheid.
In Stockholm ligt onder een kerk een kelder voor 8.000 mensen. De ingang bevindt zich in een metrostation, en tunnels leiden naar een parkeergarage 25 meter onder de grond – een infrastructuur die dagelijks gebruikt wordt, maar binnen enkele uren kan worden omgevormd.
Duitsland en Polen volgen
Duitsland spoort huishoudens aan om kelders en garages aan te passen. Huizenbouwers krijgen de wettelijke plicht om schuilplekken in nieuwe woningen op te nemen – zoals Polen al eerder deed. Het is een Europese trend die zich stilaan uitbreidt naar het westen.
De Belgische situatie
Slechts vier functionele schuilkelders
De tegenstelling met België is schrijnend. Voormalig minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden bevestigde dat er slechts vier schuilkelders op Belgisch grondgebied bestaan. Twee hiervan bevinden zich in voormalige NAVO-bunkers in Wallonië, maar zijn inmiddels omgebouwd tot opvangcentra van Fedasil.
Parkeergarages als oplossing?
Praktische voordelen
Parkeergarages als schuilplekken klinkt misschien vreemd, maar heeft praktische voordelen:
- Ze bestaan al – geen extra grondgebruik of grote investeringen in volledig nieuwe infrastructuur
- Stevige constructie – gewapend beton biedt basisbescherming tegen bombardementen
- Strategische ligging – vaak centraal gelegen in steden en wijken
- Dubbel gebruik – dagelijks nut met een veiligheidsoptie wanneer nodig
Beperkingen en vereisten
Maar een parkeergarage is geen volwaardige schuilkelder. Voor een goede functie zijn aanpassingen nodig:
- Luchtfiltersystemen om gecontamineerde lucht buiten te houden
- Noodstroom en communicatiemiddelen
- Watervoorziening en sanitaire faciliteiten
- Versterking van toegangen met speciale deuren
- Duidelijke bewegwijzering en evacuatieroutes
Zwitserland en Finland laten zien dat dit mogelijk is. Hun schuilkelders onder parkeergarages zijn soms zelfs uitgerust met NBC-filters (nucleair, biologisch, chemisch) die 99,9 procent zuivere lucht garanderen. Zelfs bij stroomuitval blijft de luchttoevoer verzekerd via handmatige zwengels.
Praktisch denken
Oost-Europa laat zien dat voorbereiding mogelijk is zonder permanente angst. Hun schuilkelders zijn geen symbolen van paranoia, maar van pragmatisme. Ze tonen aan dat infrastructuur slim kan worden ingezet: nuttig in vredestijd, beschermend in crisis.
Voor België ligt er een kans om van deze ervaring te leren. Niet door massaal bunkers te graven, maar door bestaande infrastructuur zoals parkeergarages zo in te richten dat ze indien nodig een beschermende functie kunnen hebben.
