Zonder voedsel kan je een tijdlang overleven, maar een mens houdt het zonder water hooguit drie dagen vol. Elke dag hebben we ongeveer 2 tot 3 liter nodig om normaal te functioneren. Bij zware inspanning of hitte kan dit oplopen tot meer dan 6 liter per dag.
Veilig drinkwater
In normale omstandigheden komt veilig drinkwater in Nederland en België gewoon uit de kraan. Ook de supermarkten staan vol met flessenwater. Maar bij onvoorziene omstandigheden zoals natuurrampen en langdurige stroomstoringen kan de watervoorziening uitvallen.
- Wist je dat veel waterbedrijven gebruik maken van elektrische pompen om water naar de leidingen van huishoudens te transporteren?
Het kan dus dat er een tijdlang niets meer uit de kraan komt, of dat het kraanwater onbetrouwbaar wordt. Daarom bespreken we in dit artikel zes verschillende methodes waarop je jezelf kan voorzien van drinkbaar water.
Wat maakt water onveilig?
Onzichtbare bedreigingen
Oppervlaktewater uit rivieren, kanalen, meren en vijvers kan verschillende soorten verontreiniging bevatten dat met het blote oog niet waar te nemen is. Zo kan een helder en fris riviertje toch ziekteverwekkers bevatten. De drie belangrijkste categorieën zijn:
- Bacteriën: Zoals E.coli en Salmonella, verantwoordelijk voor ongeveer 75% van alle gevallen van reizigersdiarree.
- Deze bacteriële verontreiniging komt vaak door nooduitlaten van het rioolstelsel die bij hevige regenval ongezuiverd rioolwater rechtstreeks in het rivierwater storten.
- Virussen: De kleinste ziekteverwekkers, zoals het rotavirus en hepatitis A en E.
- Protozoa: Eencellige organismen zoals Giardia en Cryptosporidium die ernstige darminfecties kunnen veroorzaken.
Daarnaast kunnen er ook menselijke verontreinigingen in het water zitten. Denk hierbij aan meststoffen, pesticiden, zware metalen en microplastics uit bijvoorbeeld landbouw en industrie.
Geraak je toch besmet door een bacterie of virus uit rivierwater? Denk dan aan deze EHBO-tips. In dit artikel gaan we verder in op de vraag hoe je rivierwater veilig kan drinken.
Methode 1: Chemische zuivering
Waterzuiveringstabletten en -druppels
Chemische zuiveringsmiddelen zoals tabletten of druppels op basis van chloor of chloordioxide zijn compact en eenvoudig in gebruik. Bekende merken zijn Micropur Forte (in poedervorm) en Aquatabs (in tabletvorm). Ook Oasis en de waterzuiveringsdruppels van Hadex zijn geschikt.
Katadyn Micropur Forte Mf zuiveringspoeder
Met het KATADYN Micropur Forte Mf 10000P zuiveringspoeder kun je op een eenvoudige manier water zuiveren van schadelijke bacteriën en virussen. Dit poeder, dat chloordioxide afgeeft, is ideaal voor buitenactiviteiten zoals kamperen en wandelen. Het heeft geen invloed op de smaak of geur van het water. Een uitstekende keuze voor wie voorbereid wil zijn op onverwachte situaties, zodat schoon drinkwater altijd binnen handbereik is.
Aquatabs waterzuiveringstabletten 50 stuks
Met Aquatabs waterzuiveringstabletten beschik je in slechts 30 minuten over veilig drinkwater, ideaal voor buitenactiviteiten zoals kamperen of survivaltochten. Deze tabletten elimineren schadelijke micro-organismen, waardoor je met een gerust hart kunt koken of drinken.
Werkingsprincipe
Bij gebruik voeg je één tablet per liter water toe en wacht je ongeveer 30 minuten. De chloor doodt alles wat in het water leeft, waardoor het veilig drinkbaar wordt. Sommige producten hebben een langere inwerkingstijd van 1 à 2 uur.
Voor- en nadelen
Voordelen:
- Effectief tegen bacteriën, protozoa en virussen
- Licht en compact, ideaal voor onderweg
- Lange houdbaarheid
- Relatief goedkoop
Nadelen:
- Maakt water niet helder (doodt alleen micro-organismen)
- Kan een chloorsmaak achterlaten
- Verwijdert geen chemische verontreinigingen
- Niet alle producten zijn geschikt voor zwangere vrouwen
❓Meer weten❓
Eerder schreef ik al enkele artikels over het filteren van water. Lees ze hieronder:
Methode 2: Water koken
De basis van waterzuivering
Water koken is de oudste en meest toegankelijke methode om water microbiologisch veilig te maken. Door water vijf minuten te koken worden alle micro-organismen gedood. Bezinksel en vuildeeltjes blijven wel achter in het water.
Voor- en nadelen
Voordelen:
- Doodt effectief alle ziekteverwekkende organismen
- Geen speciale apparatuur nodig, alleen een pan en warmtebron
- Betrouwbare methode onder vrijwel alle omstandigheden
Nadelen:
- Kost brandstof en tijd
- Water moet afkoelen voor consumptie
- Verwijdert geen chemische verontreinigingen of vaste deeltjes
- Niet praktisch voor grote hoeveelheden water
Je hebt niet veel nodig om water te koken in de natuur: ook zonder kookpot kan het. Zelfs in een papieren bekertje kan je water koken! Bekijk hieronder de video.
Methode 3: Mechanische waterfilters
Verschillende typen mechanische filters
Er zijn verschillende soorten mechanische waterfilters: pompfilters, zwaartekrachtfilters en drinkrietfilters. Bij pompfilters pomp je het water handmatig door een filterelement. Bij zwaartekrachtfilters laat je de zwaartekracht het werk doen, en bij drinkrietfilters drink je het water rechtstreeks door het filter via een rietje.
Filterelementen
De meeste waterfilters gebruiken keramische of glasvezel filterelementen met een bepaalde poriegrootte. Standaard waterfilters verwijderen bacteriën, protozoa, cystes (zoals Salmonella) en andere onzuiverheden uit het water. Sommige filters kunnen tot wel 380.000 liter water zuiveren.
Voor- en nadelen
Voordelen:
- Direct drinkbaar water zonder wachttijd
- Maakt water ook fysiek helder
- Geen chemicaliën nodig
- Grote filtercapaciteit
Nadelen:
- Verwijdert geen virussen, chemicaliën, pesticiden of zware metalen (tenzij gecombineerd met actieve kool)
- Duurder in aanschaf dan chemische zuivering
- Vereist onderhoud en soms vervanging van filterelementen
Methode 4: Waterfilters met actieve kool
De meerwaarde van actieve kool
Waterfilters op basis van actieve kool bieden meer bescherming dan standaard mechanische filters. De actieve kool bindt zware metalen, chemicaliën, pesticiden en in sommige gevallen ook virussen.
Toepassingen en werking
Deze filters zijn verkrijgbaar als draagbare filterflessen, maar ook als grotere systemen. Water stroomt door een laag actieve kool die schadelijke stoffen absorbeert.
Voor- en nadelen
Voordelen:
- Verwijdert virussen, zware metalen, chemicaliën en pesticiden
- Verbetert smaak en geur van het water
- Geen wachttijd
Nadelen:
- De actieve kool verliest na verloop van tijd zijn werking en moet worden vervangen
- Duurder dan standaard mechanische filters
- Minder geschikt voor grote groepen mensen door de beperkte capaciteit
Methode 5: UV-waterzuivering
Technologische zuivering
UV-waterzuiveraars maken gebruik van ultraviolet licht om het DNA van micro-organismen te beschadigen. Hierdoor kunnen ze zich niet vermenigvuldigen en je ziek maken. Een bekend model is de Steripen, die in 48-90 seconden water kan steriliseren. Steripen won in 2012 de Desnivel Award voor nieuwe producten van het Spaanse klim-en mountaineering-magazine Desnivel.
STERIPEN Adventurer Opti UV Waterfilter – Zwart
Ontvanger van een Desnivel Award 2012 als een van de 15 beste nieuwe producten. Als u gaat reizen, kamperen, backpacken of wandelen, is dit dé waterfilter voor u.
Voor- en nadelen
Voordelen:
- Zeer effectief tegen bacteriën, protozoa en virussen
- Snelle werking
- Geen smaakverandering van het water
- Geen chemicaliën nodig
Nadelen:
- Vereist batterijen of elektriciteit
- Werkt minder goed in troebel water (voorfiltreren is noodzakelijk)
- Verwijdert geen vuildeeltjes of chemische verontreinigingen
- Elektronische apparaten zijn gevoeliger voor storingen
✉️ Geïnteresseerd in deze thema’s? ✉️
Elke week schrijf ik een gratis nieuwsbrief over dit soort thema’s. Wil je meer te weten komen over survival, zelfredzaamheid en hoe je je kan wapenen tegen noodsituaties? Schrijf je dan in via deze link!
Methode 6: Destillatie
De meest grondige zuiveringsmethode
Destillatie is een proces waarbij water wordt verhit tot het verdampt, waarna de waterdamp wordt opgevangen en afgekoeld tot vloeibaar water. Hierbij blijven vrijwel alle verontreinigingen achter, inclusief zware metalen en zout.
Thuisdestillatie
In noodsituaties kun je een eenvoudig destillatiesysteem maken. Plaats een kleinere kom in een grote pot met (vervuild) water. Breng het water aan de kook, plaats een omgekeerd deksel op de pot, en laat de condens in de kleinere kom druppelen.
Voor- en nadelen
Voordelen:
- Verwijdert vrijwel alle verontreinigingen
- Werkt ook voor zout water (zeewater)
- Zeer schoon eindresultaat
- Effectief bij zwaar vervuild water
Nadelen:
- Zeer energieintensief proces
- Traag voor grote hoeveelheden water
- Verwijdert ook nuttige mineralen
- Vereist apparatuur of grondige improvisatie
Water bewaren
Hoeveel water heb je nodig?
Experts adviseren minimaal 3-4 liter water per persoon per dag op te slaan. Dit komt neer op ongeveer 28 liter per persoon voor een week. Voor volledig voorbereid zijn, wordt 9-18 liter per dag aanbevolen, wat voor een gezin van vier personen al snel 240-480 liter betekent voor één week.
Het Rode Kruis en de Nederlandse overheid raden aan om minimaal 3 liter water per persoon per dag te hebben: 2 liter voor drinken en 1 liter voor hygiëne en koken. Voor een driedaagse noodsituatie komt dit neer op 9 liter per persoon.
Hoe sla je het op?
Er zijn verschillende manieren om water op te slaan:
- Commercieel gebotteld water: Flessenwater zonder koolzuur heeft een lange houdbaarheid en is onmiddellijk klaar voor gebruik.
- Jerrycans en watervaten: gebruik enkel voedselveilige containers die ontworpen zijn om drinkwater in op te slaan.
- Wateropslagtanks: Voor grotere hoeveelheden water kan je gebruik maken van grotere tanks, zoals een IBC-container van 1.000 liter.
- Noodwaterzakjes: Dit zijn compacte, voorverpakte waterzakjes met een lange houdbaarheid. Oorspronkelijk werden ze ontwikkeld voor reddingsvloten.
Tips om water te bewaren
Bewaar je watervoorraad op een koele, donkere plek en niet in direct zonlicht. Zelf opgeslagen water zou iedere zes maanden ververst moeten worden, terwijl commercieel water soms tot tien jaar bewaard kan worden.
Omdat in plastic flessen na verloop van tijd een chemische smaak kan ontstaan, vinden veel mensen glazen flessen een alternatief dat langer houdbaar is.
- Tip: Flessen tot aan de dop vullen helpt om zuurstofinwerking te verminderen.
Ook je voeding moet veilig bewaard worden! Daarover schreef ik de volgende artikels:
Wateropvang als aanvulling
Naast het aanleggen van een drinkwatervoorraad, is het ook handig om systemen op te zetten om regenwater op te vangen. Dit kan via regenpijpen, met emmers of vaten. Ook dekzeilen kunnen gebruikt worden om regenwater op te vangen. Let wel op: opgevangen regenwater moet altijd gezuiverd worden voordat het veilig drinkbaar is.
Water besparen
Hoe minder water je nodig hebt als er schaarste is, hoe beter. Wacht niet tot een noodsituatie om waterbesparende methodes te bedenken. Gebruik bijvoorbeeld kant-en-klare maaltijden die weinig water vereisen om te bereiden, gebruik handontsmettingsmiddel om handen te reinigen, en overweeg wegwerpborden en bestek voor noodsituaties wanneer water schaars is.
